Η κάνναβη, ένα φυτό με χιλιάδες χρόνια χρήσης
Η κάνναβη βρίσκεται στο προσκήνιο της ιατρικής τα τελευταία χρόνια, με τη νομοθεσία να αλλάζει σε πολλές χώρες και τις μαρτυρίες ασθενών που είδαν βελτίωση στην υγεία τους να γίνονται χιλιάδες. Οι επιστημονικές έρευνες έχουν αυξηθεί ραγδαία, επιτρέποντας έτσι στους επαγγελματίες υγείας να επανεξετάσουν τη χρήση της κάνναβης ως θεραπευτικού μέσου.
Το σώμα μας διαθέτει ένα σύστημα, το Ενδοκανναβινοειδές Σύστημα (EKΣ), το οποίο συμβάλλει στη διατήρηση της ομοιόστασης και επηρεάζει επίσης πολλές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού και το οποίο παράγει διάφορα κανναβινοειδή –τα ενδοκανναβινοειδή, όπως την ανανδαμίδη και την 2-αραχιδονoγλυκερόλη (2AG).
Η κάνναβη είναι ένα φυτό με χιλιάδες χρόνια χρήσης, από πολλούς πολιτισμούς και με πολλές εφαρμογές –βιομηχανική χρήση, θεραπευτική χρήση κ.ο.κ. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές «ποικιλίες» του φυτού, με πάνω από 400 συστατικά σε διάφορες αναλογίες, με ποιο δημοφιλή από αυτά στην έρευνα και στο ευρύ κοινό την κανναβιδιόλη (CBD) και την Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC). Η τετραϋδροκανναβινόλη είναι η ουσία στην οποία οφείλεται η ψυχοτρόπος δράση του φυτού, όπως επίσης βοηθά και σε ένα εύρος παθήσεων.
Όσον αφορά την κανναβιδιόλη, ή οποία είναι τα τελευταία χρόνια νόμιμη και στην Ελλάδα, οι μελέτες δείχνουν ότι είναι μία πολλά υποσχόμενη ουσία, με εφαρμογές σε παθήσεις όπως: φλεγμονές, χρόνια φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, επιληψία, αυτισμό, νευροπαθητικό πόνο, αρθρίτιδα, διαβητική καρδιοπάθεια, οξειδωτικό στρες, σκλήρυνση κατά πλάκας, κλπ.
Ο μηχανισμός δράσης της κανναβιδιόλης είναι περίπλοκος. Θα ήταν καλύτερα να περιγραφεί ως προσαρμογόνο, το οποίο ενισχύει τους ομοιοστατικούς μηχανισμούς του σώματος, μέσω του Ενδοκανναβινοειδούς Συστήματος, βοηθώντας το σώμα να φτάσει σε μια ισορροπημένη κατάσταση.
Ας δούμε μερικές παθήσεις στις οποίες η κανναβιδιόλη μπορεί να βοηθήσει:
1. Νευροπαθητικός πόνος
Η κανναβιδιόλη έχει φανεί σε μελέτες ότι μειώνει τον νευροπαθητικό πόνο, σε σύγκριση τόσο με το εικονικό φάρμακο (placebo) όσο και με αρκετά συνταγογραφούμενα φάρμακα, χωρίς τις παρενέργειες αυτών των φαρμάκων (και χωρίς να προκαλεί κάποια γνωστική δυσλειτουργία).
2. Επιληψία
Η CBD έχει φαρμακευτική εφαρμογή στην επιληψία (συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου Lennox-Gastaut), μειώνοντας τη συχνότητα, την ένταση και τη διάρκεια των επιληπτικών κρίσεων, σημαντικά περισσότερο από το εικονικό φάρμακο (placebo) στις έρευνες, με υψηλή ανοχή και ελάχιστες παρενέργειες. Σημαντικό να αναφερθεί πως εάν η CBD χρησιμοποιείται ταυτόχρονα με άλλα αντιεπιληπτικά φάρμακα, χρειάζεται στενή παρακολούθηση από τον νευρολόγο, ούτως ώστε να αποφευχθεί η υπερδοσολογία ή πιθανές δυσάρεστες ενέργειες.
3. Σχιζοφρένεια
Η κάνναβη έχει κατηγορηθεί ιδιαίτερα για ψυχιατρικές διαταραχές, ωστόσο μελέτες δείχνουν ότι η THC μπορεί να εκδηλώσει ψυχιατρικές παθήσεις μόνο σε ασθενείς που έχουν προδιάθεση σε τέτοιες καταστάσεις και μόνο σε υπερβολική, ανεξέλεγκτη χρήση (δηλ. κατάχρηση). Η κανναβιδιόλη φαίνεται να καταπολεμά αυτές τις επιδράσεις, δρώντας ως αντιψυχωσικός παράγοντας, παρουσιάζοντας ελπιδοφόρα αποτελέσματα για τη θεραπεία πολλών ψυχιατρικών διαταραχών.
4. Νόσος του Αλτσχάιμερ
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ίαση για τη νόσο του Αλτσχάιμερ, αλλά μελέτες αποδεικνύουν ότι η κανναβιδιόλη, εάν χρησιμοποιείται μαζί με φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου, ειδικά εάν η διάγνωση της νόσου γίνει σε αρχικό στάδιο. Ουσιαστικά το CBD δρα ως νευροπροστατευτικός παράγοντας, καταπολεμώντας το οξειδωτικό στρες και μειώνοντας την απόπτωση (προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο) των εγκεφαλικών κυττάρων. Τα παραπάνω δείχνουν πώς η κανναβιδιόλη θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί ως βοηθητική θεραπεία και για την άνοια (απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να ισχυριστούμε κάτι τέτοιο).
5. Φλεγμονή
Αυτός είναι ένας από τους πιο μελετημένους και αποτελεσματικούς τομείς της CBD. Δεδομένου ότι η CBD μειώνει τις φλεγμονές σε πολλά σημεία του σώματος (λόγω πολλών κανναβο-υποδοχέων), τα αποτελέσματα αυτής της δράσης έχουν εφαρμογή σε πολλές καταστάσεις όπως αθλητικοί τραυματισμοί, αρθρίτιδα, εγκεφαλική βλάβη (μετατραυματική), σκλήρυνση κατά πλάκας κλπ. Μελέτες δείχνουν ότι η CBD είναι απαλλαγμένη από τις συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, όπως οι διαταραχές του στομάχου ή η αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
6. Αρθρίτιδα
Εκτός από το ότι χρησιμοποιείται ως παυσίπονο και αντιφλεγμονώδες, η CBD μπορεί να μειώσει το πρήξιμο και την δυσκαμψία που προκαλεί η αρθρίτιδα, μέσω των επιλεκτικών ανοσοκατασταλτικών ιδιοτήτων της. Ωστόσο, χρειάζονται περισσότερες μελέτες στον άνθρωπο για να διαπιστωθεί εάν η διαδερμική χρήση (δηλ., έμπλαστρα) ή η από του στόματος χρήση (δηλ. κάψουλες, έλαιο), είναι καλύτερη για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αρθρίτιδας.
7. Σκλήρυνση κατά πλάκας
Σε πολλές μελέτες, η THC έχει αποδειχθεί αποτελεσματικός παράγοντας κατά πολλών συμπτωμάτων της πολλαπλής σκλήρυνσης και ιδιαίτερα ο συνδυασμός THC/CBD φαίνεται να είναι μια πολύ αποτελεσματική θεραπεία. Ωστόσο, η κανναβιδιόλη και μόνη της μπορεί να βοηθήσει ως ένα βαθμό. Μια μελέτη που διεξήχθη σε ζώα το 2013, έδειξε μείωση του πόνου αλλά και σημαντική κινητική βελτίωση.
Εκτός όμως από τις δράσεις της κανναβιδιόλης, ιδιαίτερα σημαντικές είναι και οι αλληλεπιδράσεις της με ορισμένα φάρμακα, καθότι αναστέλλει τη δράση μίας ομάδας ενζύμων η οποία έχει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό αρκετών φαρμάκων. Στα φάρμακα αυτά συμπεριλαμβάνονται αρκετά αντι-ψυχωσικά και αντι-επιληπτικά καθώς επίσης υπάρχει πιθανή αλληλεπίδραση με μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη-φάρμακα. Γι αυτό είναι θέμα ύψιστης σημασίας να συμβουλευόμαστε τον γιατρό και τον φαρμακοποιό μας, για την ασφαλή χρήση σκευασμάτων κανναβιδιόλης. Οι αλληλεπιδράσεις είναι ένα θέμα το οποίο οφείλουμε να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη κι όχι να θεωρούμε πως επειδή η κάνναβη είναι κάτι φυσικό, είναι και απόλυτα ασφαλές για χρήση από τον οποιονδήποτε ανεξαρτήτως ιστορικού, φαρμάκων, συμπληρωμάτων κ.ο.κ. Γιατρός-φαρμακοποιός-ασθενής είναι μία αλυσίδα της οποίας ο κάθε κρίκος είναι αναπόσπαστος.
Εν κατακλείδι, η κανναβιδιόλη δεν είναι πανάκεια, αλλά δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι οι εφαρμογές της είναι πολλές και ιδιαίτερης σημασίας. Δεδομένου ότι το νομικό της καθεστώς αλλάζει σε πολλές χώρες, καθίσταται πλέον ευκολότερο για τους ακαδημαϊκούς να προχωρήσουν σε περαιτέρω μελέτες, ιδιαίτερα στον άνθρωπο, για να διερευνήσουν την πλήρη θεραπευτική δυνατότητα αυτής της ουσίας. Ακόμη δεν έχουμε δει παρά μόνο την κορυφή του παγόβουνου.
Ηλίας Γραμματικάκης | Φαρμακοποιός (MPharm) Μέλος του Ελληνικού Συλλόγου Θεραπευτικής Κάνναβης Επιμέλεια Φαρμακολογικών Δεδομένων στο βιβλίο Οδηγός Χρήσης Φαρμακευτικής Κάνναβης Χρειάζεστε βοήθεια; Θα θέλατε να μάθετε περισσότερα για τον κόσμο της ιατρικής κάνναβης και της CBD; Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο [email protected] ή μέσα από τα κοινωνικά μας δίκτυα.